Tym, którym Górny Śląsk kojarzy się wyłącznie z kopalniami i przemysłem, warto polecić wizytę w Rudach. Historia wsi i okolicy związana jest z działalnością cystersów, którzy przebywali tu od połowy XIII w. do kasaty zakonu w państwie pruskim w 1810 r. Zbudowali kościół (pierwotnie gotycki, przebudowany w stylu barokowym), klasztor i pałac opacki. W połowie XIX w. pałac i budynek klasztorny otoczono parkiem angielskim i przebudowane na siedzibę magnacką – taką funkcję pełniły do zakończenia II wojny światowej. W 1945 r. kompleks, który przetrwał wojnę niemal bez uszczerbku, splądrowali i podpalili żołnierze Armii Czerwonej. Kościół odnowiono wkrótce potem, a przejęta przez skarb państwa świecka część obiektu, mimo doraźnych prac remontowych, aż do 1998 r. popadała w coraz większą ruinę.

Wtedy państwo przekazało zabytek diecezji gliwickiej, która dwa lata wcześniej zakończyła restaurację części kościelnej. Nowy właściciel postawił sobie ambitne zadanie odbudowy dawnej cysterskiej perły. A jak trudne to przedsięwzięcie, niech świadczy chociażby fakt, że sama powierzchnia dachów dawnego opactwa wynosi około pół hektara. Prace rewitalizacyjne trwają od dziesięciu lat, ale dopiero potężne dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej w wysokości ok. 10 mln zł pozwoliło z większym optymizmem spojrzeć na możliwość przywrócenia do świetności niezwykłego kompleksu klasztorno-pałacowego, potencjalnie jednej z największych atrakcji turystycznych Górnego Śląska.

Mimo ogromnych nakładów projekt nie przewiduje jeszcze całkowitej rewitalizacji obiektu. Z jednej strony skupia się na zabezpieczeniu konstrukcji budowlanej (ścian i fundamentów), przywróceniu pierwotnej formy dachów i odbudowie ścian zewnętrznej klatki schodowej, z drugiej zaś na renowacji i adaptacji wnętrz do nowych funkcji użytkowych. Kościół planuje przygotować tu miejsce wypoczynku i zaplecze dla diecezjalnego sanktuarium Matki Bożej Pokornej. Powstaną nowe miejsca noclegowe, sale konferencyjne i sale spotkań.

Minie jeszcze wiele lat, nim w pełni będzie można podziwiać ten niezwykły, uratowany nie tylko przed zapomnieniem, ale wręcz przed śmiercią zespół klasztorno-pałacowy, ale już dziś warto pojechać do Rud, by zobaczyć, jak ten wspaniały zabytek powstaje z ruin.

Rekonstrukcję Pocysterskiego Zespołu Klasztorno-Pałacowego w Rudach współfinansowano ze środków Unii Europejskiej oraz środków krajowych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działanie 1.4 Rozwój turystyki i kultury.

Dojazd
Rudy są niewielką miejscowością położoną pośrodku Parku Krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich", 13 km na północny-zachód od Rybnika, 23 km na południowy-zachód od Gliwic. W miejscowości krzyżują się kilka dróg wojewódzkich, blisko – bo tylko 13 km – jest też do autostrady A4 (węzeł Ostropa).

Najciekawsze w okolicy
Rynek, zamek i muzeum w Gliwicach
Starówka w Rybniku i Raciborzu
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Kościół NMP i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich
Muzeum Śląskie w Katowicach
Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie