Pod lasem na południowych rogatkach Żagania w 1971 r. w niezbyt pięknym budynku otwarto Muzeum Martyrologii Alianckich Jeńców Wojennych. Nieciekawa architektura jest znakiem czasu, w którym powstała, ale muzeum zasługuje na uwagę z powodu problematyki, jakiej jest poświęcone - w Polsce zupełnie wyjątkowej.

W podżagańskich lasach obozy jenieckie były już od XIX w. Najstarszym świadectwem tragicznej wojennej historii jest cmentarz żołnierzy napoleońskich z roku 1813, niestety, całkowicie zdewastowany po 1945 r. Obozy jenieckie funkcjonowały tu w czasie obu wojen światowych, a najbardziej znany jest epizod z historii utworzonego w 1942 r. obozu dla zestrzelonych lotników alianckich, znanego jako Kriegsgefangenen Stammlager der Luftwaffe 3 Sagan. W nocy z 24 na 25 marca 1944 r. - 111-metrowym tunelem Harry, wydrążonym przez kanadyjskich górników-lotników z obozu uciekło 80 jeńców. Tylko dla trzech z nich ucieczka zakończyła się sukcesem. Pozostałych złapano, a 50 z nich na rozkaz Hitlera zamordowano. Wydarzenia te upamiętniono w wielu publikacjach oraz w filmie "Wielka ucieczka" z 1963 r., w którym główne role zagrali Steve McQueen i Charles Bronson.

Przy muzeum znajduje się replika tunelu, którym zwiedzający mogą się przeczołgać, a w zasadzie przejechać na drewnianym wózku. Na miejscu autentycznego tunelu, około kilometra od muzeum i szosy, zbudowano ciekawy pomnik dokładnie odtwarzający przebieg konstrukcji. Dzięki projektowi na terenie byłych obozów jenieckich postawiono 30 tablic informacyjnych w kilku językach. Zwiedzanie tego niezwykłego miejsca ułatwia dostępny w muzeum informator z mapką.

W budynku muzeum postawiono również kiosk multimedialny z dostępem do Internetu oraz prezentacją ścieżki turystycznej. W ten sposób można zwiedzić cały teren obozów bez wychodzenia na zewnątrz, lecz chyba znacznie lepiej udać się tam osobiście - pieszo, rowerem, a nawet samochodem.

Oznakowanie ścieżki turystycznej na terenach obozów jenieckich w Żaganiu współfinansowano ze środków Unii Europejskiej oraz środków krajowych w ramach programu INTERREG IIIA 2004-2006 Polska (województwo lubuskie) - Brandenburgia

Dojazd:
Aby dojechać do muzeum, należy kierować się z Żagania na Iłowę i Lubań. Budynek zbudowano pod lasem, na rogatkach miasta. Ścieżkę turystyczną wytyczono w lesie po lewej stronie drogi. Dojazd do tunelu Harry jest dodatkowo oznaczony - należy skręcić w gruntową drogę przy kompleksie hurtowni i cierpliwie jechać mniej więcej kilometr najszerszą dróżką.

Najciekawsze w okolicy:
Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i zespół zamkowo-pałacowy w Żarach
Mużakowski Park Krajobrazowy
Rynek i ratusz w Zielonej Górze
Pałac w Zaborze